Άρθρα
06-03-2018 Tα ρήματα πατιέμαι, περιβάλλω, περιέχομαι, περισσεύω, περπατάω, πιέζομαι, πλειοψηφώ και πλέω
Tα ρήματα πατιέμαι, περιβάλλω, περιέχομαι, περισσεύω, περπατάω, πιέζομαι, πλειοψηφώ και πλέω
25-02-2018 Τα ρήματα συντελώ, συστέλλομαι, σφάλλω και σώνω
Το ρήμα συντελώ απαντάται σε επίσημο ύφος λόγου με τη λόγια άτονη αύξηση αορίστου «συνετέλεσα». Η έννοια του ρήματος διαφοροποιείται από την ενεργητική στην παθητική φωνή. Το συντελώ σημαίνει βοηθώ, συμβάλλω σε κάτι (π.χ. η χιονοθύελλα συνετέλεσε στην αναβολή της εκδρομής μας), ενώ το συντελούμαι σημαίνει πραγματοποιούμαι, ολοκληρώνομαι (π.χ. συντελούνται διεργασίες για την ανάδειξη νέου προέδρου του σωματείου).
Για το ρήμα συρράπτομαι δεν συνηθίζεται ο αόριστος οριστικής.
Και για το ρήμα συστέλλομαι δεν συνηθίζεται ο αόριστος οριστικής. Η μετοχή του συνεσταλμένος χρησιμοποιείται κυρίως ως επίθετο προκειμένου να χαρακτηρίσει κάποιον που δείχνει συστολή, που είναι ντροπαλός (π.χ. στα παιδικά του χρόνια ήταν τόσο συνεσταλμένος που δεν έπαιζε με τ’ άλλα τα παιδιά).
Η παθητικής φωνής μετοχή εσφαλμένος του ενεργητικής φωνής ρήματος σφάλλω χρησιμοποιείται ως επίθετο και χαρακτηρίζει εκείνον που περιέχει σφάλμα, τον λαθεμένο (π.χ. ο αδελφός μου παίρνει συνήθως εσφαλμένες αποφάσεις).
Το αμετάβατο ρήμα σώνω, εκτός από την έννοια του σώζω, έχει και τις έννοιες: 1. εξαντλώ, τελειώνω κάτι(π.χ. ο παππούς μου στα ενενήντα του έσωσε το λαδάκι του) 2. προφταίνω, προλαβαίνω να κάνω κάτι (π.χ. δεν έσωσε να δεί εγγόνια από τα παιδιά του). Με αυτές τις σημασίες απαντάται η μετοχή σωμένος. Το απρόσωπο σώνει σημαίνει φτάνει, αρκεί (π.χ. μη βάζεις άλλο λάδι, σώνει!). Υπάρχουν επίσης οι φράσεις σώνει και καλά (π.χ. ήθελε σώνει και καλά να παντρέψει την κόρη του με συγχωριανό τους), καλά και σώνει (π.χ. προσπαθούσε καλά και σώνει να με ταπεινώσει), ντε και σώνει, σώνει και ντε, να μη σώσεις ως κατάρα (π.χ. μου έφαγε ένα σωρό λεφτά, να μη σώσει να τα χαρεί!), να μην έσωνα ως έκφραση έντονης μετάνοιας (π.χ. να μην έσωνα που τον βοήθησα, τέτοιο κάθαρμα που αποδείχτηκε!) και μη σώσεις ως έκφραση έντονης αδιαφορίας για το αν θα κάνει κανείς κάτι ή όχι (π.χ. μη σώσεις κι έρθεις!).
Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com
25-02-2018 Τα ρήματα τιθασεύω, τρίβομαι, τσακώνω και τυχαίνει
Το ρήμα τιθασεύω σπάνια απαντάται στην παθητική φωνή, δηλαδή το τιθασεύομαι.
Του ρήματος τρίβομαι είναι εύχρηστη η λόγια μετοχή του τετριμμένος ως επίθετο υπό την έννοια του κοινού, του κοινότοπου (π.χ. το θέμα της διάλεξής του ήταν τετριμμένο και φυσικά αδιάφορο / η υπόθεση του μυθιστορήματός του ξεφεύγει από τα τετριμμένα).
Η έννοια του ρήματος τσακώνω διαφοροποιείται από την ενεργητική στην παθητική του φωνή. Το τσακώνω σημαίνει πιάνω, συλλαμβάνω κάποιον (π.χ. τον τσάκωναν τη στιγμή που ξάφριζε το πορτοφόλι του διπλανού του), ενώ το τσακώνομαι σημαίνει καβγαδίζω, μαλώνω με κάποιον (π.χ. τα δύο σόγια τσακώθηκαν και διέλυσαν τον αρραβώνα των παιδιών τους / η νύφη τσακώθηκε με την πεθερά της).
Του ρήματος τυχαίνει η λόγια μετοχή αορίστου έχει επιβιώσει 1. ως επίρρημα με την έννοια του ίσως, του κατά τύχη (π.χ. αν τυχόν το ξεχάσω, θύμησέ μου το το πρωί) και του μήπως (π.χ. πρόσεχε μην τυχόν και σπάσεις το βάζο κατά τη μεταφορά του) 2. ως επίθετο με την έννοια του πιθανού, του ενδεχομένου (π.χ. το τυχόν έλλειμμα των κρατικών εσόδων θα καλυφθεί με νέα φορολόγηση) ή σε εκφράσεις όπως ο πρώτος τυχών υπό την έννοια «ο καθένας, ο ασήμαντος, ο χωρίς ιδαίτερη αξία» (π.χ. αποφάσισε να δοθεί ερωτικά στον πρώτο τυχόντα).
Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com
11-02-2018 Τα ρήματα βάλθηκα, βιάζομαι, βραχυκυκλώνω και βοηθιέμαι
Η ορθή χρήση της γλώσσας, ένα συνεχές μέλημα του λόγιου Φοίβου Πιομπίνου που με τα "Γλωσσικά Τινά" μας επισημαίνει νοήματα, διαφορές, λάθη κ.α.
11-02-2018 Τα ρήματα ανακύπτω, ανθίζω, αποθαρρύνομαι και αποκόβω
Ο λόγιος Φοίβος Πιομπίνος, παρατηρώντας λάθη στον προφορικό και γραπτό λόγο, επισημαίνει την ορθή χρήση ρημάτων, επιθέτων και ουσιαστικών γράφοντας μικρά σχόλια, τα "γλωσσικά τινά" του....
11-02-2018 Τα επίθετα διεθνής και παγκόσμιος
Πότε χρησιμοποιούμε το επίθετο διεθνής και πότε το επίθετο παγκόσμιος;
05-02-2018 Τα ρήματα υποβόσκω και υποφώσκω
Πάρα πολύ συχνά στον προφορικό κυρίως λόγο συγχέεται η χρήση του ρήματος υποβόσκω με εκείνη του ρήματος υποφώσκω, μολονότι έχουν εντελώς διαφορετική σημασία.
05-02-2018 Ρήματα και η χρήση τους
Τα ρήματα ταξιδεύω, τείνω, τελεύω, τελώ, τέμνω και τρέμω και η χρήση μετοχών τους...
11-01-2018 Ο πληθυντικός ευγενείας
Ο πληθυντικός ευγενείας χρησιμοποιείται, κυρίως στα ξένα, με στόχο να καταδειχθεί απέναντι σε κάποιο πρόσωπο ευγένεια, σεβασμός ή επιπλέον κοινωνική απόσταση και έλλειψη οικειότητας.
|
