Ταξίδι στην Κομμαγηνή: Μεγάλιθοι
Γ) Το Gobeklitepe
Πρόκειται για ένα ταξίδι στην απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού και η έκπληξη της εκδρομής, γιατί είναι ένα μέρος τεράστιου ενδιαφέροντος, αλλά ελάχιστης προβολής στα διεθνή μέσα. Αυτό είναι και το παράπονο των Τούρκων, αποδίδουν δε αυτό το γεγονός στο ότι όταν θα αποκαλύψει πλήρως τα μυστικά του, θα επισκιάσει εντελώς ανάλογους χώρους όπως το Stonehenge στην Αγγλία. Tepe στα τούρκικα σημαίνει λόφος και gobekli στρογγυλός. Πράγματι η τοποθεσία βρίσκεται στην κορυφή ενός χαμηλού λόφου, 16 km από την Ούρφα (Sanliurfa στα τούρκικα (Sanli=ένδοξη) ή Εδεσσα (αρχαία ονομασία από τους μακεδόνες που την ίδρυσαν)). Είναι μια ιερή πόλη για τους μουσουλμάνους, γιατί πιστεύουν ότι εκεί πέρασε αρκετό διάστημα της ζωής του ο προφήτης Αβραάμ (Ιμπραήμ στα τούρκικα),στον οποίο είναι αφιερωμένο τέμενος και λίμνη με ιερά ψάρια (ονομάζεται Μπαλικλί γκιόλ, όπου Balik=ψάρι και γκιόλ=λίμνη) στη μέση ενός πανέμορφου πάρκου.
Το Γκιομπεκλιτεπέ στην αρχή θεωρήθηκε τόπος μεσαιωνικών ερειπίων από κάτι πέτρινα απομεινάρια που φαίνονταν στην κορυφή του λόφου. Οταν όμως τυχαία ανακαλύφθηκε πριν 17 περ. χρόνια ένα άγαλμα με αρχέγονη γυναικεία ευτραφή φιγούρα- πιθανόν κάποια θεά της γονιμότητας- από τον ιδιοκτήτη του λόφου που όργωνε, τότε έγινε αντιληπτό ότι το μέρος ήταν κάτι πολύ παλιότερο και διαφορετικό απ’ ότι πίστευαν μέχρι τότε. Όταν μάλιστα η ραδιοχρονολόγηση των ευρημάτων με τις πλέον σύγχρονες μεθόδους έδωσε το εκπληκτικό νούμερο των 12.000 χρόνων π.Χ., τότε πραγματικά το ενδιαφέρον άναψε.
Γερμανοί αρχαιολόγοι με επικεφαλής τον Klaus Schmidt αγόρασαν τον λόφο και κάνουν ανασκαφές τα τελευταία 15 χρόνια, φέρνοντας στο φως εκπληκτικά ευρήματα. Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλυφθεί 3 κυκλικά οικοδομήματα που πρέπει να χρησίμευαν ως τόποι λατρείας ή θυσιών. Το καθένα φέρει 2 τεράστιες πέτρες σχήματος Τ και βάρους 20-30 τόνους η καθεμιά στο κέντρο , και 12 άλλες μικρότερες ίδιου σχήματος σε κυκλική διάταξη γύρω από τις κεντρικές. Το δάπεδο είναι καλυμμένο με αδιαπέραστο από το νερό υλικό (εξ ού και οι εικασίες για θυσίες), ενώ οι πέτρες φέρουν σκαλίσματα με ζώα, έντομα (κυρίως αράχνες), φίδια, σαύρες, σύμβολα, και οι κεντρικές με χέρια και μέλη ανθρώπινα , αναπαριστώντας προφανώς ανθρώπους.
Προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τα ευρήματα, κάποιοι θεωρούν τις 12 περιφερειακές πέτρες ως τα 12 ζώδια του ζωδιακού κύκλου και τις 2 κεντρικές ως τα 2 βασικά ουράνια σώμα τα, δηλ. τον ήλιο και τη σελήνη, δίνοντας έτσι εξήγηση αστρικής λατρείας στα κυκλικά οικοδομήματα, ενώ άλλοι θεωρούν τις 2 κεντρικές πέτρες σύμβολα του άντρα και της γυναίκας, των οποίων η ένωση δημιουργεί τη ζωή.
Η μελέτη του υπεδάφους με υπέρηχους έχει αποκαλύψει την ύπαρξη 8 ή 9 ακόμη παρόμοιων κυκλικών κατασκευών, κάποιες από τις οποίες είναι μεγαλύτερες από τις ήδη ανακαλυφθείσες. Επίσης έχει ανακαλυφθεί η ύπαρξη πάμπολλων καταλυμάτων που καλύπτουν μεγάλη έκταση στο υπέδαφος της γύρω περιοχής. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι πρόκειται για τεράστιο λατρευτικό-θρησκευτικό κέντρο του τέλους της παλαιολιθικής και της αρχής της νεολιθικής εποχής, ηλικίας 12.000 χρόνων π.Χ., δηλ. 6.000 χρόνια παλαιότερο του Stonehenge.
Πρόσφατα δίπλα στα κυκλικά οικοδομήματα ανακαλύφθηκε ένα είδος «νοσοκομείου ή μαιευτηρίου», όπου πιθανόν να γίνονταν γέννες, όπως καταδεικνύεται από μια εκπληκτική σκαλιστή εικόνα σε πέτρα που αναπαριστά γυναίκα να γεννάει. Θεωρείται ότι ούτε ένα 20% του χώρου δεν έχει ανασκαφεί ακόμη και ότι θα χρειαστούν άλλα 80 περίπου χρόνια για να ολοκληρωθεί η ανασκαφή (με τους σημερινούς ρυθμούς βέβαια). Οι πέτρες σχήματος Τ βρέθηκε ότι λαξεύτηκαν με σκληρή πέτρα οψιδιανού (που αφθονεί στην περιοχή) από ένα «μεταλλείο» σε απόσταση 2 km, απ’ όπου και κουβαλήθηκαν με σκληρή προσπάθεια.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν με την ανακάλυψη του Γκιομπεκλιτεπέ είναι πάμπολλα. Πότε άρχισε ο άνθρωπος να λατρεύει τους θεούς; Πότε άρχισε να κατέχει την τέχνη των κατασκευών; Πότε από τροφοσυλλέκτης έγινε παραγωγός; Εως τώρα θεωρούσαμε την εποχή αυτή εποχή των σπηλαίων, αλλά η ανακάλυψη αυτή μας δείχνει ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός ήταν πολύ πιο προχωρημένος απ’ ότι πιστευόταν μέχρι τώρα.
Ολοκληρώνοντας αυτό το ταξίδι στο χρόνο, που δεν είναι ταξίδι αναψυχής και ξεκούρασης, αλλά αναζήτησης, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί ο επισκέπτης τι εκπλήξεις και τι θησαυρούς μπορεί ακόμη να κρύβει αυτή η συναρπαστική γη της Μικράς Ασίας.
Νίκος Καρνής
starclassic.gr/article/1799
Ταξίδι στην Κομμαγηνή: Μεγάλιθοι
Ταξίδι στην Κομμαγηνή: Μεγάλιθοι