Θερινό ηλιοστάσιο: Η υψηλότερη κορυφή στο ταξίδι του ήλιου
Η νύχτα της 21ης Ιούνη είναι αυτή που ανάβουν οι φωτιές γιορτάζοντας το κατώφλι του καλοκαιριού. Οι φωτιές τη νύχτα του Ηλιοτρόπιου έχουν σκοπό να εξαγνίσουν κάθε κακή τροπή, εξασφαλίζοντας στον ήλιο τον αιώνιο δρόμο στο δώμα του ουρανού.
Ο Ήλιος σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ήταν Τιτανίδης, παιδί του Υπερίωνα και της Θείας και είχε δύο αδελφές, την Σελήνη και την Ηώ. Από τον 5ο π.Χ αιώνα ο Ήλιος αρχίζει να συγχέεται με τον Απόλλωνα κι έτσι ο Απόλλων καλείται και Φοίβος που σημαίνει «λάμπων Θεός». Στην Αρχαία Ελλάδα η νύχτα του Ηλιοτρόπιου, ήταν γιορτή του φωτός και συμβόλιζε το πέρασμα των ψυχών στην Αθανασία, την επιστροφή της Περσεφόνης στον Όλυμπο και την συγκομιδή της Μητέρας Γης.
Οι Ορφικοί κατά την θερινή τροπή του Ηλίου τελούσαν γιορτές που εξέφραζαν την λατρεία τους προς την θεία δημιουργία. Την αποκορύφωση των εκδηλώσεων των Ορφικών αποτελούσε η εκδήλωση της ευγνωμοσύνης τους προς τον Θεό Απόλλωνα, το Θεό της αιωνίας νεότητας. Η τετάρτη και τελευταία μύηση των Ορφικών μυστηρίων εγίνετο κατά την θερινή τροπή του Ηλίου όταν οι ακτίνες του φωτός του είναι ζωηρότερες και οι καρποί ωριμάζουν.
Τα λιβάνια που επιλέγονταν να καίγονται ήταν μύρο, πεύκο, τριαντάφυλλο, λεμόνι. Ο πολύτιμος λίθος που αντιπροσωπεύει τη γιορτή του θερινού Ηλιοστασίου είναι το Σμαράγδι, το οποίο, όπως ο θεός Ήλιος, προσφέρει πλουσιοπάροχα δύναμη, ζωτικότητα και αφθονία. Η θερμότητα των Ηλιακών ακτίνων αυτής της εποχής αναπαριστούσε το φωτοβόλο των σκέψεων των τέλειων μυστών και το γόνιμο των καρπών της θείας ιδεολογίας που οι ιεροφάντες κληροδοτούσαν στους διαδόχους τους.
Οι Μύστες της Ελευσίνας τελούσαν κατά την θερινή τροπή του Ηλίου γιορτή σε δόξα και ανάσταση της Κόρης Περσεφόνης και σε δόξα Διονύσου του Ελευθερέως (δηλαδή του ελευθερωτή των ανθρώπινων ψυχών). Η Περσεφόνη (η Αξιόκερσα κατά τα Καβείρια μυστήρια) είναι η ψυχή της Γης, η οποία διήλθε απ" όλες τις καταστάσεις των τεσσάρων εποχών και κατόπιν ήλθε στον Όλυμπο (δηλαδή στην χώρα της αιωνίας ζωής του πνεύματος).
Οι Μύστες των Δελφών κατά την θερινή τροπή του Ηλίου τελούσαν ανάλογη τελετή σε δόξα του Φοίβου Απόλλωνος. Μελετώντας την ιερή γεωμετρία στο άρθρο του για τη Μουσική Γεωγραφία των Δελφών, ο Γιώργος Λυκούρας σημειώνει:
«Κατά την θερινή τροπή στις 21 Ιουνίου, στους Δελφούς έχουμε διάρκεια ημέρας 14 ώρες και 50 λεπτά ακριβώς. Η νύκτα διαρκεί 9 ώρες και 10 λεπτά. Ο λόγος 14 50" / 9 10" = (14 5/6) / (9 1/6) δίνει τον 1.618 ήτοι τον χρυσό αριθμό φ (που είναι συζυγής με τον χ=0.618)» καταλήγoντας ότι οι Δελφοί είναι ομφαλός, ομφαλός όχι μόνο του χώρου αλλά και του χρόνου.
Για το θερινό ηλιοστάσιο και οι τρεις μεγάλες συνιστώσες του Χριστιανισμού (Ορθόδοξοι, Καθολικοί και Προτεστάντες) εορτάζουν τη γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στις 23 ή στις 24 Ιουνίου, γνωστή στην Ελλάδα ως εορτή του «Αϊ-Γιάννη του Φανιστή», αρκετά σημαντική ώστε σε κάποια μέρη (Σωζόπολις Ανατ.Ρωμυλίας) ολόκληρος ο Ιούνιος να αναφέρεται ως «Αϊγιαννίτης».
Ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας έγραφε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 22/6/1958:
«`Οτι μία νέα χρονική περίοδος αρχίζει με την 24ην Ιουνίου το γνωρίζουν και οι άνθρωποι του λαού: «είναι λιτρόπι» λέγουν, δηλ. ημέρα των θερινών τροπών του ηλίου και δι" αυτό τον Ιωάννην Πρόδρομον, του οποίου το Γενέθλιον εορτάζεται την ημέραν αυτήν, εις μερικούς τόπους, όπως εις την Κύμην, την Κύθνον, την Λέσβον, την Σινώπην, την Οινόην, τον ονομάζουν Αϊγιάννη «Λιοτροπιόν» ή Αλιτροπιόν ή του Λουτρόπου. Επικρατεί μάλιστα η πίστις ότι ο ήλιος της ημέρας αυτής «τρέμει ή γυρίζει και είναι θαμπερός».
Στη σημερινή Ελλάδα, υπάρχουν οι Φωτιές του Αη-Γιαννιού, του Κλήδονα, που σε κάποιες περιοχές τις λένε «του Αη-Γιαννιού του Ηλιοτροπιού». Οι φωτιές ανάβουν με τη δύση του ήλιου και στις φλόγες τους ρίχνονται τα ξερά στεφάνια της πρωτομαγιάς.
Φέτος το θερινό ηλιοστάσιο για το Βόρειο ημισφαίριο συμβαίνει στις 21 Ιουνίου στις 16:38 (19:38 ώρα Ελλάδας). Ας ανάψουμε μία φωτιά και ας ευχηθούμε κάτι ευγενές και αληθινό. Χρόνια πολλά Μητέρα Γη. Φως...
Λία Καδέρογλου, συντάκτης τουρισμού, μέλος ΕΔΣΤΕ,FIJET
Πηγές: Aegeanastronomy.gr, Wikipedia, Περιοδικό "Αρχαιολογία και Τέχνες", Theogonia.gr