Διοργάνωση εργαστηρίου με θέμα:
Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΕΧΝΩΝ
23-27 Σεπτεμβρίου 2019
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Διοργάνωση : Ελένη Γ. Λινάκη, Πολεοδόμος, Υποψήφια διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Σύντομη περιγραφή
Μια πόλη, όπως αυτή που ζούμε είναι ο καθημερινός συνδιαλέκτης, η πρώτη επαφή της ημέρας από τη στιγμή που θα αποφασίσουμε να βγούμε από τον κλειστό οικογενειακό κύκλο της κατοικίας μας. Μια τέτοια πόλη είναι αυτή που μεγαλώσαμε, η ίδια ή μια άλλη, αυτή που σπουδάσαμε, που ζήσαμε ή που ζούμε ένα μέρος της ζωής μας και όλες αυτές, λόγω των συναισθηματικών, κοινωνικών και προσωπικών φορτίσεων που έχουν, συνιστούν τόπους. Ξεφεύγουν , δηλαδή, των γεωμετρικών, αχανών ορίων ενός χώρου και μετατρέπονται σε αυτό που ονομάζουμε χώρα δηλαδή πόλη, «μήτρα κάθε δημιουργίας» σύμφωνα με τον Πλάτωνα.
Ο πολιτισμός, ως ένα σύνολο, ένας οργανισμός δομείται πάνω σε σχέσεις , ως άθροισμα των δεδομένων του. Αυτό σημαίνει, ότι ο πολιτισμός έχει σχέση με το περιβάλλον στο οποίο γεννάται και πορεύεται , με αλλαγές, προσθέσεις και αφαιρέσεις , εμπεριέχοντας εκτός από τα φυσικά στοιχεία, τα ανθρώπινα, τα υλικά και άυλα. Ο πολιτισμός άλλωστε δεν είναι μια έννοια στατική, αλλά συνεχώς εξελισσόμενη ακολουθώντας την πορεία των παραπάνω , δηλαδή φύσης και ανθρώπου, σε ένα συγκεκριμένο αλλά και ευρύτερο χρόνο, τόπο και διάρκεια.
Άλλωστε, η λέξη «πόλις» , από την οποία προκύπτει ο πολιτισμός , είναι ένας τόπος με λόγο και μύθο, όπου κάθε πόλη δημιουργεί το δικό της λόγο και μύθο, σε λογικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο δημιουργώντας μια ταυτότητα. Η πολιτιστική ταυτότητα, είναι κάτι που εμπεριέχεται στην ευρύτερη έννοια του πολιτισμού, είναι το αποτέλεσμα μιας συλλογικής ιστορικής εμπειρίας πολλών τομέων, δημιουργώντας ένα κοινό αξιακό σύνολο. Η συνύπαρξη των ανθρώπων, όπου διαμορφώνουν το αξιακό και κοινωνικό αυτό σύνολο, είναι η δημιουργία μιας πόλης, τόπου. Ως χώρος αλληλεπίδρασης και εμπειρίας ενός αξιακού συνόλου, μια πόλη είναι πάντα ένα «εν κινήσει» περιέχον, που συγκεντρώνει πολίτες και μέσα από τη συναστροφή τους βοηθά στην ανάπτυξη των ατομικών συνειδήσεων, που οδηγούν στη συλλογική συνείδηση του τόπου.
Κάθε τόπος έχει τους μύθους του, αρχέτυπα, ήθη και έθιμα, κτήρια, σύνολα, φυσικά στοιχεία κλπ. που τον συγκροτούν. Είναι ο μύθος, η τελετουργία , η ιστορία, τα κείμενα κ.α. που συνεχίζουν να διαφυλάττουν τον πολιτισμό αυτό. Είναι οι επάλληλες χρονικές περίοδοι, τα πραγματικά και μυθικά πρόσωπα που πέρασαν από αυτόν, τα έργα που γράφτηκαν, τα μνημεία, ακόμη όμως και η σύγχρονη πραγματικότητα, οι πολιτιστικοί νέοι πυρήνες, που ορίζουν μια κοινωνική και χωρική υπόσταση , καθορίζοντας παλαιές και εντάσσοντας νέες χωρικές, πολιτιστικές, πολιτικές ιδέες. Η εικόνα της πόλης και κατ’ επέκταση ο πολιτισμός της είναι σύμφωνα με το Lynch το "αποτέλεσμα μιας αμφίδρομης διαδικασίας μεταξύ παρατηρητή και παρατηρούμενου", αφού ο κάθε άνθρωπος ταυτοχρόνως μετατρέπεται σε παρατηρητή και παρατηρούμενο, σε μια διαδικασία εναλλαγής ρόλων στα πλαίσια του πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής. Ο πολιτισμός, συνδέει τα άτομα μέσω των υλικών και των πνευματικών –άυλων- δημιουργιών, που ενσωματώνονται διαδοχικά, στην ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας.
Κάθε τόπος, συγκροτεί αισθητικά τοπία (ακουστικό, οπτικό, οσμητικό κλπ.) , αλλά πέρα από αυτό λειτουργεί σαν σκηνικό δράσης, σαν χώρος έκφρασης, σαν τοπίο ζωγραφικής, σαν καμβάς. Μπορώ να κινηθώ όσο μου επιτρέπει το πεζοδρόμιο και πολλές φορές σκαρώνω μια μικρή χορογραφία για να αποφύγω εμπόδια. Κοιτώ τα περιμετρικά κτήρια και κάθομαι σε ένα που μου αρέσει να βγάλω μια φωτογραφία. Παίζω ρόλους, ξένους από μένα και φορώ προσωπεία , οικειοποιούμαι εναλλακτικά αρχέτυπες μορφές, για να φαίνομαι ηθικός ή καλός, πολλές φορές και αυστηρός. Κινούμαι σε θορυβώδεις και ήρεμες περιοχές και ο θόρυβος ή η ευχάριστη νότα μου καθορίζουν τη μέρα. Αυτά και τόσα ακόμη παραδείγματα , μπορούν να συνθέσουν ένα εργαστήριο.
Στο πλαίσιο αυτής της ιδέας, κινείται και η συγκεκριμένη πρόταση. Στην ακαδημαϊκή και εκπαιδευτική μας δραστηριότητα, έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ότι μια πόλη αποτελεί αντικείμενο μελέτης ,τεχνοκρατών (μηχανικών κλπ). Η άποψη αυτή καλλιεργείται και ενστερνίζεται από πλήθος ανθρώπων και κοινωνιών. Για αυτό και η κατασκευή, ανάπλαση και βίωση των πόλεων είναι συχνά προβληματική. Δομείται, χωρίς όραμα και σκέψη, χωρίς το όνειρο. Το όνειρο και η καλλιτεχνική ματιά, λείπουν από τις πόλεις. Μουντοί δρόμοι με μεγάλες λεωφόρους, υπέρμετρα ψηλά κτήρια που καλύπτουν τον ουρανό και αποφάσεις με νούμερα. Τόσο άνθρωποι αναμένεται να στεγαστούν στην τάδε επέκταση, τόσα σχολεία απαιτούνται να κτιστούν το 2019. Μα, οι άνθρωποι δεν είναι νούμερα, είναι ζωντανοί οργανισμοί με έμπνευση, είναι πορεία προς μια κατεύθυνση οράματος. Αυτό το κενό, λοιπόν, δύναται να καλύψει το συγκεκριμένο πρόγραμμα μέσα από την διάδραση διαφορετικών ειδικοτήτων και ομάδων.
Και έτσι κάπως μου γεννήθηκε η ιδέα, πως αν ήξερα πως κάθε μια εκτός των πολεοδόμων-αρχιτεκτόνων, από τις καλλιτεχνικές ειδικότητες -ηθοποιοί, εικαστικοί, χορευτές, μουσικοί- βλέπει τον τόπο, ίσως και να είχα από νωρίς καταφέρει να δω τη συνολική αντιληπτική του εικόνα. Στόχος του εργαστηρίου, είναι η αφήγηση της πόλης, από την πλευρά διαφορετικών ειδικοτήτων και νέων ατόμων, μέσα από το συναναστροφή με άλλες ειδικότητες. Αυτό θα τους οδηγήσει στην δημιουργία μιας ιστορίας που θα περιγράφει συνολικά ή επιμέρους τον τόπο, που θα τους δοθεί να μελετήσουν.
-
Στην πρώτη ενότητα θα υπάρχουν κάθε μέρα δυο εισηγητές, ανά ειδικότητα (δυο ηθοποιοί, δύο πολεοδόμοι κλπ.), οι οποίοι μέσα από μια διαδραστική διάλεξη θα ενεργοποιούν, εμπνέουν και καθοδηγούν τις διαφορετικές ειδικότητες για τον τρόπο προσέγγισης του τόπου από την δική τους οπτική.
-
Η δεύτερη ενότητα αφορά το πρακτικό μέρος. Οι διάφοροι συμμετέχοντες, αρχικά θα περπατούν, βλέπουν, συζητούν και θα έρθουν σε επαφή με το τόπο που θα τους δοθεί να μελετήσουν και να αφηγηθούν, αναζητώντας την ιστορία του στο χρόνο, στο σήμερα, στις διαφορετικές εκδοχές, γλώσσες, τέχνες κλπ. Κάθε μέρα, θα μπορούν να συζητούν τις προτάσεις τους ή και να βρίσκονται επιτόπου στο χώρο με τους προσκεκλημένους ομιλητές. Δύναται, έτσι, να παραχθεί ένα σύνθετο αφήγημα διαφορετικής και πολύπλευρης, μα συνάμα συνολικής ανάγνωσης του τόπου, μέσα από τις διαφορετικές μορφές τέχνης που θα συμμετέχουν. Οι συμμετέχοντες θα είναι εκπρόσωποι των κάτωθι κατηγοριών:
Πολεοδόμοι-Αρχιτέκτονες
Μουσικοί
Ηθοποιοί
Εικαστικοί
Χορευτές
Ως περιοχή δράσης προτείνεται η περιοχή περιμετρικά του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Αυτή η πρόταση περιοχής, εξυπηρετεί δυο σκοπούς. Πρώτον, την εγγύτητα του χώρου διεξαγωγής του εργαστηρίου με το χώρο δράσης, ώστε να μην απαιτείται επιπλέον χρόνος και κόστος από τους σπουδαστές και δεύτερον , την αναμέτρηση με ένα κομβικό σημείο και αστικό χώρο, με περιμετρικά κτήρια διαφορετικών διαστάσεων και εποχών, ιδιαίτερες συνθήκες κοινωνικές και χωρικές, κεντρικές αρτηρίες πόλης και μικρότερα στενά που δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα αστική αναζήτηση και διάδραση, που αφορά και χωρά διαφορετικές εκδοχές και ερμηνείες.
Τι θα αποκομίσει κάθε ειδικότητα μετά το πέρας του εργαστηρίου
Ο συμμετέχων θα είναι σε θέση να:
Να αντιμετωπίσει συνολικά την πόλη και να δημιουργήσει ένα παλίμψηστο ερμηνειών και αναγνώσεων
Να κοινωνικοποιηθεί και να νιώσει μέρος μια ευρύτερης κοινότητας
Να μεταφέρει νέες αξίες και ιδέες σε ένα περιβάλλον εξωτερικά καθορισμένο
Να ακουστεί και η δική του φωνή στην πόλη
Να βγει από τα στενά καλούπια της ειδικότητας του και να φορέσει μανδύες άλλων ειδικοτήτων
Να διαδράσει με άλλες ειδικότητες, ακούγοντας και τη δική τους άποψη
Να έρθει σε επαφή με δημιουργούς, καλλιτέχνες και επιστήμονες που έχουν μεγαλύτερη εμπειρία και να εμπνευστεί
Να σχεδιάζει το δικό του αντικείμενο για διαφορετικούς χρήστες και ειδικότητες
Να συνθέσει μια νέα εικόνα την οποία μπορεί όχι μόνο να παρουσιάσει σε ένα στενό κύκλο, μα και να την επικοινωνήσει ή εντάξει στους δικούς τρόπους δουλειάς
Να αντιληφθεί τι και με ποιους τρόπους μπορεί να αλλάξει ή να προτείνει λύσεις
Να υποδυθεί διαφορετικούς ρόλους
Να μιλήσει με κατοίκους, φορείς, επισκέπτες και να ακούσει τις δικές τους αφηγήσεις
Να δημιουργήσει με διαφορετικές μορφές και με χρήση διαφορετικών μέσων (του λόγου, του σώματος, του βίντεο κλπ.) ένα μίγμα προσεγγίσεων
Να δημιουργήσει μια εκτός των συνηθισμένων αφήγηση
Τρόπος συγκρότησης ομάδων
Το εργαστήριο αναμένεται να έχει διάρκεια πέντε ημερών, καθώς έχει πέντε διακριτές ειδικότητες, ομιλητών και συμμετεχόντων
Κάθε μέρα θα πραγματοποιούνται οι ομιλίες των προσκεκλημένων ειδικοτήτων ( τέσσερις μέρες), ενώ την τελευταία μέρα (πέμπτη μέρα) θα γίνει η παρουσίαση των αποτελεσμάτων.
Κάθε ομάδα θα αποτελείται από έναν εκπρόσωπο των πέντε κατηγοριών, ώστε να είναι ισοβαρές το αποτέλεσμα. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν επτά ομάδες των πέντε ατόμων (35 συμμετέχοντες).
Η επιλογή των συμμετεχόντων θα γίνει με βιογραφικό (επιλογή από τους διοργανωτές), με βάση κριτήρια συνάφειας, εμπειρίας σε αντίστοιχα θέματα (βλ. Προδιαγραφές συμμετεχόντων)
Προδιαγραφές συμμετεχόντων (35)
Συγκεκριμένα αναζητούνται σπουδαστές:
7 φοιτητές των Αρχιτεκτονικών-Πολεοδομικών σχολών της χώρας, που έχουν ολοκληρώσει το 4έτος σπουδών τους το εαρινό εξάμηνο του 2019 έως απόφοιτοι του 2018
7 φοιτητές των σχολών Μουσικών σπουδών της χώρας, που έχουν ολοκληρώσει το 2ο έτος σπουδών τους το εαρινό εξάμηνο του 2019 έως απόφοιτοι του 2018
7 σπουδαστές των αναγνωρισμένων από το κράτος σχολών Υποκριτικής της χώρας, που έχουν ολοκληρώσει το 2ο έτος σπουδών τους το εαρινό εξάμηνο του 2019 έως απόφοιτοι του 2018
7 σπουδαστές των Ανωτάτων σχολών Καλών Τεχνών της χώρας, που έχουν ολοκληρώσει το 3ο έτος σπουδών τους το εαρινό εξάμηνο του 2019 έως απόφοιτοι του 2018
7 σπουδαστές των αναγνωρισμένων από το κράτος σχολών Χορού της χώρας, που έχουν ολοκληρώσει το 2ο έτος σπουδών τους το εαρινό εξάμηνο του 2019 έως απόφοιτοι του 2018
Απαιτούμενα δικαιολογητικά, προς κρίση
Μια ενιαία σελίδα (μορφή pdf) , με τρεις διακριτές ενότητες
Μίνι βιογραφικό σημείωμα μισής σελίδας
Επιστολή κινήτρων (μέχρι 300 λέξεις)
Προηγούμενη συναφής εμπειρία
Αποστολή στο eleni.linaki@gmail.com, έως 10/08/2019, με τίτλο στο mail «Εργαστήριο ΕΜΠ» και συνημμένο αρχείο μορφής «Επώνυμο_όνομα_Ιδιότητα_ΕργαστήριοΕΜΠ»
Το κόστος συμμετοχής ανέρχεται σε 130 ευρώ, ανά σπουδαστή
Προσκεκλημένοι ομιλητές-συντελεστές ανά ειδικότητα
Έχουν αποδεχτεί την πρόταση συμμετοχής στο πρόγραμμα οι:
ΠΟΛΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Κώστας Σερράος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Ιωσήφ Στεφάνου Ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας ΕΜΠ
Aρχοντούλα Βασιλαρά Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΕΔΙΠ ΕΜΠ
ΘΕΑΤΡΟ
Χρήστος Λούλης Ηθοποιός
Αριστέα Σταφυλαράκη Ηθοποιός, Θεατρολόγος
Χάρης Κρεμμύδας Ηθοποιός, Παραγωγός
ΧΟΡΟΣ
Σταυρούλα Σιάμου Χορεύτρια
Tζένη Αργυρίου Χορεύτρια-Χορογράφος
ΗΧΟΣ - ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Δανάη Στεφάνου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Σχολή Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.
Μάρκος Γεωργιλάκης Γλύπτης, Αναπληρωτής καθηγητής εικαστικού τμήματος Ανώτατης σχολής Καλών Τεχνών
Ασπασία Κουζούπη Eικαστικός ΑΣΚΤ, Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός