Ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Β” Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο του περιοδικού “Θεολογία”

Εις την συνάντησιν αυτήν, πίστις και επιστήμη δεν συμμετέχουν ως αντίπαλοι, αλλά ως συνεργάται και εταίροι εις την διακονίαν του ανθρώπου” τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, εγκαινιάζοντας το Β’ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο του περιοδικού “Θεολογία”, στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης, παρουσία του Πρόεδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου, Πατριαρχών και Αρχιεπισκόπων Ορθοδόξων εκκλησιών από το εξωτερικό, μελών της ελληνικής κυβέρνησης, επισήμων και πλήθους κόσμου.

“Η χρήσις των δυνατοτήτων, τας οποίας προσφέρει ο πολιτισμός, αποτελεί ένδειξιν ζωτικότητος και δυναμισμού της θεολογίας. Δεν αντίκειται η συναφειακότης και η ευθύνη της θεολογίας να διατυπώνη την αλήθειαν του Ευαγγελίου ενώπιον της ιστορικής στιγμής, εις την καθολικότητα και τον διαχρονικόν χαρακτήρα του Ευαγγελικού λόγου. Το ζητούμενον είναι πάντοτε, όχι το ότι, αλλά το πως, ο τρόπος της συναφειακότητος” είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και υπογράμμισε:

Όλα τα δόγματα, η ζωή της Εκκλησίας, η Θεία Λατρεία και το ήθος της, εμπεριέχουν και εκφράζουν ζωτικάς αληθείας δια την ανθρωπίνην ύπαρξιν, δια τον επίγειον βίον και την αιωνίαν προοπτικήν της”.

“Η Ορθόδοξος Εκκλησία και η θεολογία της θα συνεχίσουν να ενδιαφέρωνται δια τας επιστημονικάς εξελίξεις, δια τον πολιτισμόν και τους πολιτισμούς, δια τα κοινωνικά δρώμενα και τας ιστορικάς συνθήκας, εντός των οποίων εκτυλίσσεται η ζωή των πιστών. Αι εντάσεις, που είναι αναπόφευκτον να υπάρχουν μεταξύ χριστιανικής ταυτότητος και εκάστοτε συγχρόνου βιοτής, οφείλουν να λειτουργούν ως ευκαιρία δια δημιουργικήν συνάντησιν, ανάδειξιν της επικαιρότητος του χριστιανικού Ευαγγελίου και των ζωτικών δια τον άνθρωπον και τον κόσμον αρχών και αληθειών της Ορθοδόξου παραδόσεως” είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης και συνέχισε:

“Ποτέ η εσωστρέφεια δεν ωφέλησε την Εκκλησίαν και την ιεράν αποστολήν της. Η κλειστότης είναι απομάκρυνσις από το πνεύμα των Πατέρων και όχι επιστροφή εις αυτό. Χαιρόμεθα ιδιαιτέρως δια την ενασχόλησιν της Ορθο-δόξου θεολογίας με την τεχνολογίαν. Εις την συνάντησιν αυτήν πίστις και επιστήμη δεν συμμετέχουν ως αντίπαλοι, αλλά ως συνεργάται και εταίροι εις την διακονίαν του ανθρώπου”.

Ο κ. Βαρθολομαίος συνεχάρη την Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου για την επιλογή της επίκαιρης θεματολογίας, λέγοντας ότι ποτέ στο παρελθόν η ανάπτυξη της τεχνολογίας δεν επηρέαζε τόσο βαθιά τη ζωή της ανθρωπότητας και τις κοινωνίες. Επεσήμανε ότι, όπως έχει λεχθεί, η απόλυτη κυριαρχία του «το τεχνοπώλιου» πιέζει ασφυκτικώς τις άλλας μορφές πολιτισμού, επαναπροσδιορίζει τις λειτουργίας της πολιτικής, της ηθικής, της θρησκείας, της παιδείας, της τέχνης, επηρεάζει καταλυτικώς τις κοινωνικές μας σχέσεις, την ιδιωτική ζωή και τον ψυχισμό μας.

“Είναι χαρακτηριστικόν ότι γίνεται λόγος περί ενάρξεως μιάς νέας «αξονικής εποχής» εις την ιστορίαν της ανθρωπότητος” είπε ο κ. Βαρθολομαίος και συνέχισε:

“Βιούμεν κατά τα τελευταία έτη την διάδοσιν και την εμβέλειαν της «τεχνητής νοημοσύνης», η οποία θεωρείται η κορωνίς των επιτευγμάτων της τεχνολογικής προόδου. Αι εφαρμογαί της επεκτείνονται εις όλα τα πεδία της ανθρωπίνης ζωής. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι οφείλομεν πλέον να ομιλώμεν περί της «προ της τεχνητής νοημοσύνης» και της «μετά από αυτήν» περιόδου της πορείας του πολιτισμού”.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε, ωστόσο, ότι ακόμη και αυτή η ταχεία εξέλιξη της επιστήμης δεν μπορεί να απαντήσει στα βαθύτερα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου και της ανθρωπότητας.

“Ουδείς νουνεχής δύναται να αμφισβητήση συνολικώς τας ευεργεσίας της επιστήμης και της τεχνολογίας. Αδιαμφισβήτητον είναι όμως και το γεγονός ότι η επιστήμη, παρά την άποψιν ότι «θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι μπορούμε να βρούμε αλλού, ο,τι δεν μπορεί αυτή να μας δώση» δεν δύναται να προσφέρη απαντήσεις και λύσεις εις τα μεγάλα υπαρξιακά και κοινωνικά προβλήματα, τα οποία ταλανίζουν την ανθρωπότητα, όπως η βία, η άδικία, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, τα αδιέξοδα των ανθρωπίνων σχέσεων, και προ πάντων, ο «έσχατος εχθρός», ο θάνατος. Απαντήσεις εις αυτά τα προβλήματα προσφέρουν όμως αλλαι δυνάμεις, με πρώτην την θρησκευτικήν πίστιν. Είναι βέβαιον ότι, ομού μετά της επιστήμης και της τεχνολογίας, της συγχρόνου «υπερδυνάμεως», το μέλλον της ανθρωπότητος συνδέεται με την πνευματικήν «μεγάλην δύναμιν», την θρησκείαν. ‘Ανευ αναφοράς εις την θρησκείαν δεν δυνάμεθα να κατα-νοήσωμεν το παρελθόν, να αναλύσωμεν την σύγχρονον κατάστασιν, να φαντασθώμεν το μέλλον και να νοηματοδοτήσωμεν την ύπαρξιν μας”.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπογράμμισε ότι η εποχή μας χαρακτηρίζεται από δύο τάσεις σε ότι αφορά τις θρησκείες ‘την επάνοδόν των εις το προσκήνιον της ιστορίας, αλλά και την εμφάνισιν παραμορφώσεων του θρησκευτικού φαινομένου, αι οποίαι, όχι μόνον αλλοιώνουν την αυθεντικήν έκφρασιν της θρησκευτικής πίστεως, αλλά και απειλούν την ειρήνην και την συνεργασίαν των λαών” και πρόσθεσε:

“Τοιούτον φαινόμενον είναι ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, ο οποίος γεννάται εκ του φόβου, της ανασφαλείας και της αδυναμίας δημιουργικής αντιμετωπίσεως των ταχυτάτων αλλαγών και των προκλήσεων της συγχρόνου εποχής και ουδεμίαν σχέσιν έχει με την αυθεντικήν βίωσιν της πίστεως”.

Ο κ. Βαρθολομαίος σημείωσε ότι παρά τα «θαύματα της επιστήμης», αι «υπαρξιακαί αντιφάσεις» του ανθρώπου, “το χάσμα μεταξύ ουρανού και γης μέσα του και αι απορίαι της ελευθερίας του παραμένουν”. Σημείωσε, ότι οι σύγχρονες τεχνολογικες κατακτήσεις και εξελίξεις “δεν ακυρώνουν όσα γνωρίζομεν δια τον άνθρωπον και την conditio humana” και πρόσθεσε :

“Η ανθρωπιά δεν είναι αυτονόητος, πάντοτε θα απειλείται, πάντοτε κατακτάται με προσωπικόν αγώνα και αυθυπέρβασιν. Ο άνθρωπος συνεχίζει να αναζητή αυθεντικόν νόημα ζωής, αξίας, να φιλοσοφή, να θέλγεται από την ομορφιά, να αφουγκράζεται την φωνήν του ουρανού”.

Ο κ. Βαρθολομαίος επεσήμανε ότι πολύ σωστά εκφράζεται ο προβληματισμός ότι η επιστημονική πρόοδος σε συνέβαλε επαρκώς στην αλλαγή του ηθικού αισθητηρίου του ανθρώπου, ο οποίος “συνεχίζει να δρα ως να μη εγνώριζε”, λέγοντας:

“Ουδείς πολιτισμός αποτελεί οριστικήν λύσιν του ανθρωπίνου αινίγματος, ουδείς δημιουργεί τον επίγειον παράδεισον δια τον άνθρωπον. Οι πολιτισμοί είναι αμφίσημοι, επειδή ο δημιουργός των είναι και παραμένει το «δεινότερον» των όντων. Η διαχείρισις των επιτευγμάτων του πολιτισμού είναι πολυπλοκωτέρα και δυσχερεστέρα από την παραγωγήν των. Ορθώς εκφράζεται σήμερον προβληματισμός δια το γεγονός ότι η επιστημονική πρόοδος δεν συνέβαλεν ουσιαστικώς εις την ενίσχυσιν του ηθικού αισθητηρίου του ανθρώπου, ο οποίος, παρ’ ότι γνωρίζει, συνεχίζει να δρα ως να μη εγνώριζε.. Η αληθής πρόοδος επιτυγχάνεται όχι μόνον δια μέσου αυτού που πράττομεν, αλλά και με όσα, υπευθύνως, δεν πράττομεν”.

Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Βαρθολομαίος υπογράμμισε την σημαντική αποστολή του Περιοδικού “Θεολογία”.

“Ουδόλως αμφιβάλλομεν, ότι το περιοδικόν Θεολογία θα παραμείνη και εις το μέλλον βαρόμετρον των θεολογικών εξελίξεων, ότι μέσα εις το παγκόσμιον «τεχνοπώλιον» θα εκπροσωπή τον «πολιτισμόν του προσώπου», την «οικουμενικήν ευρυχωρίαν» της «διαλεγομένης θεολογίας», η οποία θα συνεχίση να απελευθερώνη δημιουργικάς δυνάμεις εντός του χριστιανικού κόσμου, θα στηρίζη την διαχριστιανικήν προσέγγισιν, θα προβάλλη την κοινωνικήν διάστασιν του εκκλησιαστικού ήθους, θα λειτουργή ως το όχημα, το οποίον θα μεταφέρη την φωνήν της ελληνοφώνου θεολογίας εις την οικουμένην, φωνήν απηχούσαν το πνεύμα των Πατέρων…”.

Πηγή: https://www.ertnews.gr/