Μια καινοτόμα, πολύ διαφορετική έκθεση από ότι μας έχει συνηθίσει ως σήμερα, παρουσιάζει το Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς. Η πρόσφατη δωρεά της συλλογής του John Phillipson, με αντικείμενα προερχόμενα από τη Νιγηρία, το Καμερούν και την Κένυα, υπήρξε η αφετηρία για τη συλλογή ιστοριών ανθρώπων με καταγωγή από χώρες της Αφρικής που γεννήθηκαν ή ζουν στην Ελλάδα. «Η Αφρική ανάμεσά μας» είναι μια έκθεση συμμετοχική, ανθρωποκεντρική η οποία φέρνει σε πρώτο πλάνο την αφροδιασπορική κοινότητα της Ελλάδας.
«Το ξεχωριστό εγχείρημα ουσιαστικά αυτής της έκθεσης είναι ότι χρησιμοποιεί τα αντικείμενα της Συλλογής Αφρικανικής Τέχνης του Μουσείου Μπενάκη για να φέρει πιο κοντά το μουσείο στις αφρικανικές κοινότητες, τις αφροδιασπορικές κοινότητες κυρίως της Αθήνας και να δημιουργήσει νέο περιεχόμενο, νέα γνώση σε σχέση με αυτά τα αντικείμενα, που δεν αναφέρεται αποκλειστικά μόνο στη γνώση που θα αποκτούσαμε από μια επιστημονική προσέγγιση ή ερμηνεία, αλλά στις μνήμες που ξυπνάει στους ανθρώπους της αφροδιασπορικής κοινότητας της Ελλάδας και κυρίως της Αθήνας.
Ουσιαστικά πήραμε τα αντικείμενα. Καθίσαμε στην αρχή με τη Συμβουλευτική επιτροπή. Συζητήσαμε γύρω από τις παραδόσεις αλλά και γύρω από άλλες συνθήκες οι οποίες σχετίζονται με τα αντικείμενα, ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο περιεχόμενο, που έχει να κάνει με την εδώ παρουσία της αφροδιασπορικής κοινότητας. Δηλαδή, όπως λέμε πλέον στη μουσειολογία, είναι μια έκθεση που γίνεται από, για και μαζί με την αφροδιασπορική κοινότητα της Αθήνας» επισημαίνει η Σοφία Χανδακά, επιμελήτρια της έκθεσης και επιμελήτρια Συλλογών των Πολιτισμών του Κόσμου στο Μουσείο Μπενάκη.
Άνθρωποι που μένουν δίπλα μας, αφηγούνται τις ιστορίες και τις μνήμες τους και μας παρουσιάζουν ταυτόχρονα και κάποια αντικείμενα της έκθεσης με τα οποία συνδέονται:
«Να σας δώσω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε πώς λειτουργούν τα εκθέματα σε σχέση με τα μέλη της κοινότητας στην Αθήνα. Αυτή η μάσκα είναι ένα αντικείμενο το οποίο γνωρίζουμε ότι είναι από το Καμερούν, από μια συγκεκριμένη εθνοτική ομάδα. Είναι μια μάσκα κεφαλής, την οποία όμως τη διάλεξε ένα μέλος της κοινότητας, ένα μέλος της συμβουλευτικής μας επιτροπής, η Λίντα Νιόγκο, η οποία προέρχεται από το Κονγκό Μπραζαβίλ, μια άλλη χώρα, μια άλλη ιστορία. Ο λόγος για τον οποίο επέλεξε να μιλήσει γι’ αυτό το αντικείμενο είναι γιατί της θύμισε παλαιότερες ιστορίες από τους γηραιότερους, όταν πήγαιναν ακόμα στο σχολείο τη δεκαετία του 1970.
Οποιοσδήποτε τολμούσε μέσα στο σχολείο να μη μιλήσει γαλλικά και να μιλήσει τη γλώσσα προέλευσής του, φορούσε μια τέτοια μάσκα σαν τιμωρία. Είχε άσχημες μυρωδιές και μπαχάρια, ώστε να θυμάται να μη μιλάει τη γλώσσα του. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της προσπάθειας που έχουμε κάνει μέσα από όλη αυτή την έκθεση: να αναδείξουμε στοιχεία μιας τεράστιας ηπείρου, για την οποία δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα, ούτε ιστορικά ούτε συγχρονικά και να δίνουμε ψήγματα γνώσης ή λόγο κριτικής σκέψης στον επισκέπτη, ώστε να αρχίσει να αντιλαμβάνεται τι δεν γνωρίζει για την Αφρική, τι δεν γνωρίζει για την αφρικανική τέχνη και τι δεν γνωρίζει για την εδώ αφροδιασπορική παρουσία, για ανθρώπους πρώτης και δεύτερης γενιάς, ανθρώπους που ζουν εδώ, που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, αφρικανικής καταγωγής» συμπληρώνει η Σοφία Χανδακά.
Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να μάθει πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία για την Αφρική, να γνωρίσει από κοντά ανθρώπους αφρικανικής κουλτούρας που γεννήθηκαν ή/και ζουν στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η έκθεση παρουσιάζει τον πλούτο της αφρικανικής και ελληνο-αφρικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τεκμήρια, ηχητικό και οπτικό υλικό, προσωπικά αντικείμενα και μέσα από τις αφηγήσεις που τα συνοδεύουν. Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Κέντρο Αφρικανικής Τέχνης και Πολιτισμών ANASA. Ο Μιχάλης Αφολαγιάν είναι ο ιδρυτής του Κέντρου:
«Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε εδώ ως Πολιτιστικό Κέντρο Αφρικανικής Τέχνης και Πολιτισμών, είναι να δώσουμε τον χώρο και να εμφανιστούν στην επιφάνεια άνθρωποι οι οποίοι έχουν κάτι αξιόλογο και πολύ ενδιαφέρον να πουν. Μια ιστορία όπου ξεκινάνε ένα οδοιπορικό, μια Οδύσσεια και καταφέρνουν να πετύχουν σκοπούς και στόχους ζωής. Αυτό είναι κάτι πανανθρώπινο, έτσι ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε τελικά ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που βρίσκεται στη διπλανή πόρτα που συναντάμε στην καθημερινότητα. Είναι ο μαύρος άνθρωπος ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει τα στερεότυπα.
Η συγκεκριμένη συνθήκη εδώ καλεί την τοπική κοινωνία να σπάσει τα στερεότυπα. Με την έκθεση και τις παράλληλες εκδηλώσεις, μας δίνεται ένα βήμα να δημιουργήσουμε στην πράξη και στην ουσία τον διαπολιτισμικό διάλογο. Να μιλήσουμε για την ένταξη και να μιλήσουμε για τους κοινωνικούς αγώνες. Να μιλήσουμε για τη διεκδίκηση. Να μιλήσουμε για πράγματα που αφορούν το πανανθρώπινο.
Αυτό που προσπαθούμε επί της ουσίας να κάνουμε εδώ, είναι να δώσουμε τον χώρο, όλες αυτές οι ιστορίες να μας δώσουν τη βαθύτερη κατανόηση ότι υπάρχουν κοινές ανάγκες, οι οποίες ο τρόπος για να καλυφθούν είναι κατά κάποιο τρόπο κοινός. Ότι, εντέλει, δεν έχουμε κάτι να χωρίσουμε, αλλά να εστιάσουμε την προσοχή μας σε κάτι που θα κάνει καλύτερες τις ζωές μας, όσον αφορά στη συνύπαρξη, στη συνεργασία και στο μοίρασμα. Πολλές από αυτές τις ιστορίες μπορεί να θυμίσουν τη διασπορική Οδύσσεια, που μπορεί να έχει βιώσει ο καθένας στην οικογένειά του. Είναι σίγουρα μια επίκληση στη μνήμη, επειδή το μουσείο ως σύμβολο, είναι ένα σύμβολο που κάνει επίκληση στη μνήμη. Πιστεύουμε ότι αυτή η έκθεση θα μας φέρει λίγο πιο κοντά».
Η Σοφία Χανδακά και ο Μιχάλης Αφολαγιάν συνεργάστηκαν συστηματικά με 10 ακόμα μέλη της κοινότητας για την παραγωγή της έκθεσης, ενώ τουλάχιστον 50 ακόμα σύγχρονοι δημιουργοί αφρικανικής καταγωγής θα συμμετάσχουν στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις. Η έκθεση μπορεί να έχει δύο αναγνώσεις: ανάλογα με τη διαδρομή που θα επιλέξει ο επισκέπτης, μπορεί να τη «διαβάσει» από τους ανθρώπους προς τα αντικείμενα, ή από τα αντικείμενα προς τους ανθρώπους. Τι είναι αυτό που μαθαίνουμε μέσα από την έκθεση για τη συγκεκριμένη κοινότητα;
«Όσον αφορά την αφροδιασπορική κοινότητα, μαθαίνουμε ιστορίες οι οποίες αφορούν την επιχειρηματικότητα: πώς μια γυναίκα χτίζει την επιχείρησή της μέσα σε όλες αυτές τις δύσκολες αντίξοες συνθήκες. Πώς κάποιοι άνθρωποι διεκδικούν τα δικαιώματά τους και αυτοοργανώνονται, προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους εαυτούς τους αλλά και για τα παιδιά τους. Ακούμε ιστορίες από τα παιδιά που πλέον ενηλικιώνονται και αποφασίζουν να ακολουθήσουν το όνειρό τους.
Ένα όνειρο το οποίο θυμίζει τα αντίστοιχα όνειρα κάθε ανθρώπου ο οποίος ζει και διαμένει στην Ελλάδα και θέλει κάτι καλύτερο για τον εαυτό του. Επίσης μαθαίνουμε ιστορίες αγιογράφων, ιστορίες ανθρώπων που έχουν ασχοληθεί με τις κοινότητές τους και παράλληλα όμως έχουν τις επιχειρήσεις τους. Άνθρωποι που μπορούν να υπερασπιστούν απέναντι σε οποιαδήποτε αντίξοες συνθήκη τις επιλογές τους, ενώ παράλληλα οι ιστορίες τους συνοδεύονται με κάποια αντικείμενα που προσωπικά, λίγο πολύ, φέρνουν στην επιφάνεια στοιχεία της προσωπικότητάς τους» τονίζει ο Μιχάλης Αφολαγιάν.
Αυτό το ιδιαίτερο εκθεσιακό εγχείρημα αναδεικνύει τον κοινωνικό ρόλο που πρέπει να έχει ένα μουσείο. H πολυδιάστατη έκθεση με το ισχυρό κοινωνικό πρόσημο επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας των ανθρώπων αφρικανικής καταγωγής, οι οποίοι, όπως πολλοί Έλληνες με μεταναστευτική καταγωγή, παραμένουν συχνά εκτός του ενδιαφέροντος των ελληνικών μουσείων και της κοινωνίας γενικότερα.
Πλαισιώνεται από τριάντα και πλέον δράσεις, εκδηλώσεις, περφόρμανς, ξεναγήσεις, μουσικές παραστάσεις, εργαστήρια και συζητήσεις, αλλά και από μια pop-up παρουσίαση καλλιτεχνών αφρικανικής καταγωγής που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας» στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς διαρκεί μέχρι τις 25 Μαϊου.
Πηγή: https://gr.euronews.com/
Σχόλια σε άρθρα (0)