Διαβάζοντας το βιβλίο “Όταν το σώμα λέει όχι”

Διάβασα το βιβλίο «Όταν το σώμα λέει όχι» του Gabor Maté, σε μετάφραση της Μαρίας Κουκιάδη, Εκδόσεις Key Books. Αναμφίβολα είναι ένα βιβλίο που θα σε κάνει να σκεφτείς, να παρατηρήσεις τον εαυτό σου, να συζητήσεις, να επανεκτιμήσεις αντιλήψεις, πεποιθήσεις και ερμηνείες.

Ο υπότιτλος του βιβλίου είναι «το κόστος του κρυφού στρες» και το όλο πόνημα βασίζεται σε μελέτες, περιστατικά και διαλόγους, με τον γιατρό και συγγραφέα να διαπιστώνει τις επιπτώσεις στην υγεία των απωθημένων συναισθημάτων, όπως είναι ο φόβος και ο θυμός. Αυτό το κρυφό στρες προκαλεί σύγχιση στον οργανισμό του ανθρώπου, τον αποσυντονίζει, μειώνει την δραστικότητα του ανοσοποιητικού του και τον κάνει ευάλωτο σε ασθένειες και μάλιστα χρόνιες. Οι αναφορές του συγγραφέα στον οργανισμό και τις λειτουργίες του είναι σύντομες, κατανοητές και μας βοηθούν να κατανοήσουμε και να εκτιμήσουμε την λεπτοφυή αρχιτεκτονική του σώματος και της υγείας του.

Η ιδέα φυσικά της σχέσης ανάμεσα στην ψυχική και σωματική υγεία δεν είναι καινούργια και αποτελεί μια ιατρική προσέγγιση που δεν χαίρει ευρείας αποδοχής, σε μια ιατρική κοινότητα που επιμένει στο σύμπτωμα και όχι στον άνθρωπο ως ένα όλον. Οι επισημάνσεις του Δρος Maté για την δύναμη του αρνητικού συναισθήματος, για τον υγιή θυμό, για την ανάγκη να ακούμε με συμπόνια τον εαυτό μας και όχι με κατάκριση, για την πληροφορία που μας προσφέρει η ασθένεια ώστε να εμβαθύνουμε και να αλλάξουμε παγιωμένες αντιλήψεις και μηχανιστικές συμπεριφορές, είναι επίκαιρες και ζωντανεύουν μέσα από τις ιστορίες των ανθρώπων που πάσχουν από καρκίνο, ALS, σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα νοσήματα.

Στο βιβλίο γίνονται πολλές αναφορές στην παιδική ηλικία των ασθενών, στο πώς ερμήνευσαν το οικογενειακό τους περιβάλλον και τις συμπεριφορές των γονιών τους, στο πώς επέβαλλαν ασυνείδητα απόψεις με βάση την απώθηση οδυνηρών συναισθημάτων και έτσι δημιούργησαν μια ανισόρροπη βιολογία-βιοχημεία. Όταν το σώμα λέει όχι, σημαίνει ένα καμπανάκι ότι έχεις πάρει λάθος δρόμο και πρέπει να αλλάξεις. Ότι πρέπει πιθανά να πάψεις να φροντίζεις συνεχώς όλους τους άλλους αγνοώντας τις δικές σου ανάγκες, ότι ίσως να έχεις περιχαρακωθεί και να μην επιτρέπεις να νιώσεις για να μην πληγωθείς, ότι μπορεί η τελειομανία ή εργασιομανία σου να είναι μια απεγνωσμένη ανάγκη για αποδοχή…Ο Δρ Maté μας προτρέπει να ακούσουμε την ιστορία που αφηγείται το συναίσθημα και το σώμα. Και να γράψουμε μια νέα ιστορία…

Πάντως σε όλους αυτούς τους διαλόγους του γιατρού με τους ασθενείς του, η σχέση παίζει έναν καθοριστικό ρόλο, η επικοινωνία, η εμπιστοσύνη, η ανάγκη για μια νέα ματιά.

Η αλήθεια είναι ότι εκεί που τελειώνει το βιβλίο είναι και μια νέα αρχή, καθώς ο συγγραφέας αναφέρεται στην πνευματικότητα των ανθρώπων και πώς η πνευματική αναζήτηση ενεργοποιείται από την ανάγκη για θεραπεία και αλλαγή. Θεωρώ ότι λείπει αυτή η προσέγγιση μένοντας τόσο πολύ στα συναισθήματα και στην απώθηση. Ζητήματα πίστης, αξιακών συστημάτων, τα πρέπει και τα θέλω με τα οποία μεγαλώνουμε, οι προσωπικές μας δοξασίες, διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τις σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας. Δεν είναι όλες μας οι πεποιθήσεις προϊόν απώθησης κι επίσης πολύ σημαντικά για τη ζωή μας πιστεύω, μπορούν να προκαλούν χρόνιο άγχος. Ίσως να το επεξεργάζεται αυτό σε άλλα του βιβλία…

Διαβάζοντας την παρουσίαση που αφορά τον συγγραφέα μου έκανε αίσθηση η θεραπευτική μέθοδος της Συμπονετικής Διερεύνησης (Compassionate Inquiry) την οποία ασκεί και εκπαιδεύει μέσω ενός ινστιτούτου εκατοντάδες ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας, σωματικής και ψυχικής. Με αγγίζει η λέξη συμπόνια, και όπως ισχυρίζεται και ο ίδιος στο βιβλίο του «Όταν το σώμα λέει όχι», όταν ο εαυτός μας, μέσω του σώματος ή μέσω ενός συναισθήματος, μας πληροφορεί για κάτι, ας σκύψουμε με συμπόνια, ας ακούσουμε και ας αποκτήσουμε επίγνωση του τι συμβαίνει. Χωρίς κατάκριση, χωρίς ενοχές. Αυτό είναι μια συμβουλή ζωής σε ό,τι αντιμετωπίζουμε εσωτερικά και είναι μια πράξη αγάπης προς τον εαυτό μας που μας επιτρέπει να κατανοούμε και να οδηγούμαστε στην αλήθεια, η οποία πάντα ελευθερώνει…

Δημήτρης Σαββίδης